Cháo rau ngót, một món ăn tưởng chừng chỉ dành cho người nghèo, chứa đựng cả một trời ký ức nay vẫn là món ăn vừa ngon vừa bổ.
Ngày nay, rau cũng hiếm
Rau sam là loài mọc hoang trên những vùng đất ẩm. Vào những ngày mưa, rau phát triển rất nhanh, các chồi lá non nhú lên. Ở làng tôi, có một vài gia đình sống quanh năm bằng nghề hái bồ công anh. Họ bán nó trên thị trường. Dân làng không cần mua. Muốn ăn loại rau này, bạn chỉ cần xách rổ đi một vòng quanh các khóm đất hoang.
Bánh bao được chế biến thành nhiều món rất dễ bắt cơm nhưng có một món khá lạ. Mẹ tôi thỉnh thoảng nấu rau cháo cá. “Cháo rau”, nghe có vẻ như một món ăn thanh đạm của người nghèo. Cả nhà tôi rất thích, nhất là món cháo nóng hổi vào những ngày mưa bão. Cơm nước sẵn ở nhà, bố mò mớ cá lóc, cá rô, tôi theo đám bạn hái rau rừng.
Gọi là “bìm bịp” nhưng thực chất đó là những chiếc lá non vừa chớm nở, chưa kịp bung xòe. Vì chúng còn quá nhỏ nên chỉ cần đưa tay ra hái nhẹ là đủ. Chiếc chồi lá mọc thẳng rồi uốn thành hình xoắn ốc, xinh xắn như một dấu chấm hỏi. Chồi lưu trữ nhiều chất nhờn bên trong. Đó là chất nhựa tạo nên mùi vị đặc biệt. Người dân địa phương gọi chúng là “con chuột”, để phân biệt với những chiếc lá non đã bung ra. Dây có lá kép to, xếp thành hình lông chim. Phần lá non vẫn có thể được sử dụng như một loại rau, nhưng hầu hết mọi người thích hái “một sớm một chiều”.
Cách mẹ chế biến “món ruột” này không có gì cầu kỳ, chỉ là món cháo cá thông thường. Sau khi nêm gia vị, mẹ thả rau vào, đun lửa lớn, múc cháo ra bát, rắc chút tiêu xay là có thể quây quần bên nhau ăn bữa cháo đạm bạc. Gạo nở ra nhựa dẻo, thịt cá trắng ngọt thơm, rau nấu chín vẫn giữ được màu xanh hòa quyện trong bát cháo loãng. Mẹ tôi thích thú với món ăn do chính tay mẹ nấu và tự trấn an: “Có phụ nữ không bông còn hơn, tiết kiệm mà vẫn được ăn ngon. Ngày mai, ngày mốt, nếu trời vẫn mưa, tôi sẽ tiếp tục nấu những món ăn này cho anh. “
Những “bà bán bông” mà mẹ cho biết là những người bán rau, thịt và những vật dụng cần thiết hàng ngày. Tuy nhiên, ai muốn có thêm gì thì cứ đặt, họ sẽ mua cho đủ thứ và được trả công một chút. Các dì chở hàng bằng xe đạp. Vào một ngày mưa, những người bán hàng rong đó không thể đến được làng tôi vì con đê làng bị bồi lấp đầy bùn. Chợ xa, đường đi lại khó khăn, hầu như năm nào người dân trong thôn cũng chỉ đi chợ vài lần. Thức ăn và những thứ linh tinh cần thiết đều nhờ vào đội bán hàng rong. Khi vắng mặt, mọi người sẽ tự làm các món ăn như cách mẹ đã chăm sóc chúng tôi.
Đã nhiều năm trôi qua, đất hoang không còn, rau cũng hiếm dần. Đã lâu rồi tôi không thấy ai bán hàng ở chợ. Thỉnh thoảng mẹ vẫn mua về luộc, rán hoặc nấu cháo. Tôi nói với mẹ, có lẽ hồi đó thiếu thốn quá nên món nào ăn cũng ngon. Giờ tôi biết cháo rau cũng bình thường, chỉ hơi lạ thôi. Mẹ nói, trong cuộc sống của tôi nó đã trở thành một món ăn lạ miệng, là tốt. Thời của mẹ, tôi phải ăn cháo với rau như thế để chống đói. Hóa ra, hương vị của một món ăn có thể đưa mỗi người trôi về những ký ức rất khác. Bây giờ, mỗi khi nhớ lại món cháo lòng ngày xưa, tôi lại hình dung ra cuộc sống gian khổ mà cha mẹ tôi đã trải qua. Tình yêu không nói nên lời.
