Tôi nhớ những ngày theo mẹ đi phá cỗ, những ngày cùng lũ bạn rong ruổi tụ tập ăn uống. Tôi nhớ mãi những món ngon từ củ kiệu ngọt mát, thơm mát qua bàn tay tài hoa, khéo léo của mẹ. Nhớ nhất là hương vị chè dân gian thân thương cuối thu.
Sâu non là cây thủy sinh thuộc họ sen, hoa súng, thích nghi tốt ở đầm lầy, ao, hồ… Sâu non có dạng đốt thân, lá tròn có răng cưa, mặt trước nổi. Ấu trùng được chia thành nhiều loại: ấu trùng trần, ấu trùng gai, ấu trùng sừng. Chúng thường ra hoa vào khoảng tháng 5-6 và thu hoạch vào khoảng tháng 7-8 hàng năm.
Điều kỳ lạ của cây không chỉ ở cách đặt tên là “quả dưa chuột” thay vì “quả lập phương” mà còn ở hình dáng đặc biệt với hai đầu nhọn trông như hai chiếc sừng trâu. Tuy bên ngoài áo xù xì, kém may mắn nhưng bên trong lại chứa một lượng lớn tinh bột, có vị ngọt thơm ngon độc đáo. Vì vậy, bí xanh không chỉ được coi là món ăn “cứu đói” một thời mà còn là món ăn vặt “gây nghiện”, có thể dùng để nấu canh, xào, rán, nấu chè, làm thuốc…
Tuổi thơ với những đứa trẻ quê nghèo ngày xưa là một “đặc sản” đáng nhớ. Mẹ tôi thường nói: “Thưởng thức củ kiệu phải ăn thật chậm rãi mới cảm nhận hết được dư vị ngọt ngào của món ăn quê này”.
Vì vậy, thời thơ ấu, sau một ngày giúp đỡ bố mẹ những công việc vất vả, mẹ tôi lại “trả công” cho chị em tôi bằng một nồi bí xanh luộc ngon tuyệt. Mẹ dạy chúng tôi cách nhận biết củ già, củ non; củ, củ. Mẹ cũng chỉ cho chúng tôi cách ăn củ ấu để gai con không làm xước môi, lưỡi và nướu, cách biến vỏ sò thành đồ chơi …
Mẹ bảo, củ để nấu chè bìm bịp phải là củ to già, da cứng, chắc tay. Các loại củ rửa sạch, luộc chín, đổ ra rổ để nguội. Sau đó, mẹ dùng dao lột da, lấy phần thịt bên trong rồi giã nhuyễn. Tùy theo khẩu phần ăn của gia đình mà mẹ sẽ ước lượng lượng thịt cho bé sao cho phù hợp. Chè trân châu sẽ ngon hơn khi cho đậu xanh vào. Đậu xanh mẹ bẻ đôi sau đó ngâm nước cho mềm, bỏ vỏ, rửa sạch, để ráo. Đường phèn cũng được mẹ chuẩn bị sẵn để tạo nên vị ngọt thanh của món canh bí xanh.
Đầu tiên, mẹ cho một lượng nước vừa phải vào nồi, sau đó cho thịt con, đậu xanh vào và vặn nhỏ lửa. Khi thịt mềm, đậu mềm thì cho đường vào, đảo đều, một lúc sau thì tắt bếp. Món chè nghi ngút khói, thơm thơm vô cùng hấp dẫn. Mẹ múc chè ra bát cho cả nhà. Biết chị em tôi thích ăn ngọt nên mẹ tôi vẫn cho thêm đường phèn.
Húp một bát chè vừa ăn, cảm giác béo ngậy, ngọt thơm hòa quyện bởi thịt củ kiệu và đậu xanh thật khó cưỡng. Càng ăn càng thèm. Có lần tôi bị đầy bụng, khó tiêu, mẹ nấu ngay món chè cho tôi. Không ngờ món ăn này lại có tác dụng thần kỳ đến vậy.
Chè củ mài ngon là thế nhưng hơn hết vẫn là tình cảm của mẹ gửi vào món ăn. Một mùa tuổi thơ nữa lại về… Lòng tôi vẫn nhớ canh ngọt mẹ nấu!
Theo Công nhân