Gần đây, các nhà nghiên cứu tính toán rằng vụ phun trào của núi lửa Hunga Tonga-Hunga vào ngày 14 tháng 1 năm 2022 đã phun ra một lượng hơi nước đáng kinh ngạc với tổng số gần 50 triệu tấn vào bầu khí quyển, cùng với một lượng khổng lồ tro núi lửa và khí.

Một nghiên cứu mới cho biết sự phun trào lớn của hơi nước này đã làm tăng lượng ẩm trong tầng bình lưu toàn cầu lên khoảng 5%, kích hoạt quá trình làm lạnh nhưng lại làm nóng bề mặt của tầng bình lưu, một nghiên cứu mới cho biết. Những tác động này dự kiến ​​sẽ còn kéo dài trong nhiều tháng tới.

Đợt phun trào của Tonga bắt đầu vào ngày 14/1 và đạt đỉnh vào hai ngày sau đó. Đây là vụ phun trào mạnh nhất từng chứng kiến ​​trên Trái đất trong nhiều thập kỷ.

Núi lửa phun trào ở Tonga.

Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA), vụ nổ kéo dài 260 km và khiến các cột tro bụi, hơi nước và khí bay lên không trung hơn 20 km.

Các vụ phun trào núi lửa lớn thường làm mát hành tinh bằng cách đưa điôxít lưu huỳnh vào các lớp trên của bầu khí quyển Trái đất, lớp này lọc ra bức xạ mặt trời. Đá và các hạt tro cũng có thể tạm thời làm nguội hành tinh bằng cách tạo ra một tấm màn chắn ánh sáng mặt trời

Theo cách này, hoạt động núi lửa lan rộng và dữ dội trong lịch sử Trái đất có thể đã góp phần gây ra biến đổi khí hậu toàn cầu, gây ra sự tuyệt chủng hàng loạt của quần thể sinh vật cách đây hàng triệu năm. .

Những vụ phun trào gần đây cũng chứng tỏ khả năng làm mát hành tinh của chúng. Năm 1991, khi núi Pinatubo ở Philippines phun trào, những luồng khí phun ra từ ngọn núi lửa hùng mạnh này đã làm giảm nhiệt độ toàn cầu khoảng 0,5 độ C trong suốt một năm.

Bản thân núi lửa Tongan cũng thải ra khoảng 441.000 tấn sulfur dioxide, khoảng 2% lượng khí do núi Pinatubo phun ra trong vụ phun trào năm 1991.

Nhưng không giống như Pinatubo (hầu hết các vụ phun trào núi lửa lớn thường xảy ra trên đất liền), các cụm núi lửa ở Tonga nằm dưới bề mặt nước. Do đó, khi phun trào, chúng thường phun ra một lượng hơi nước rất lớn lên tầng bình lưu.

Một lượng khí khổng lồ do núi lửa Tonga phun ra.

Trong vòng 24 giờ sau khi phun trào, chùm tia do núi lửa Tonga phun ra đã kéo dài hơn 28 km, đưa hơi nước thẳng vào bầu khí quyển. Hơi nước trong khí quyển hấp thụ bức xạ mặt trời và phát lại dưới dạng nhiệt. Với hàng chục triệu tấn hơi ẩm của Tonga hiện đang tích tụ trong tầng bình lưu, bề mặt Trái đất sẽ ấm lên.

Nhưng vì hơi nước nhẹ hơn các khí núi lửa khác và ít bị ảnh hưởng bởi lực kéo của trọng lực, nên sẽ mất nhiều thời gian hơn để kết thúc hiệu ứng nóng lên này. Do đó, hiện tượng ấm lên bề mặt Trái đất có khả năng tiếp tục diễn ra trong vài tháng tới.

Trước đó, nghiên cứu về vụ phun trào cho thấy Tonga phun ra lượng hơi nước đủ để lấp đầy 58.000 bể bơi cỡ Olympic, và lượng ẩm không khí bất thường này có thể làm suy giảm tầng ôzôn.

Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học cũng xác định rằng lượng hơi nước khổng lồ này thực sự có thể thay đổi các chu trình hóa học kiểm soát ozone ở tầng bình lưu.

Tài liệu tham khảo: ScienceAlert; ZME; KHOA HỌC