Năm 2018, trong “danh sách 11 món bún, phở, phở ngon nhất Việt Nam”, Chuyến đi văn hóa gọi ra Bún đậu mắm tôm – một món ăn dân dã “ăn một lần nhớ mãi” bởi hương vị đặc biệt của mắm tôm – “dù yêu hay ghét”, tờ The Culture Trip viết.
Bún đậu mắm tôm Nó cũng là món ăn mà các nhà báo Anh Graham Holliday Tôi nhớ xa Việt Nam. Nhà báo Holliday là tác giả của cuốn sách có tên “Ăn Việt Nam: Công văn từ bàn nhựa xanh” (Ăn ở Việt Nam: Chuyện từ bàn nhựa xanh), xuất bản năm 2015 và do đầu bếp nổi tiếng thực hiện. Anthony Bourdain đã viết lời nói đầu.
Sau khi Anthony Bourdain qua đời vào năm 2018, nhà báo Graham Holliday và nhóm của ông đã thành lập trang web Khám phá các bộ phận không xác định để tải lên các video và bài báo cũ của người đầu bếp quá cố để tưởng nhớ ông.
Trang web cũng đăng tải một số bài viết của nhà báo Holliday và các cộng sự của ông, và sau đây là tóm tắt nội dung dịch từ một bài báo đặc biệt thể hiện niềm yêu thích ẩm thực của nhà báo này. Bún đậu mắm tôm Tiếng Việt giản dị, với tiêu đề “Thư tình gửi Mì với Đậu và Tôm” (Bức thư tình gửi Bún Đậu Mắm Tôm).
“Món ăn mà tôi nhớ khi rời Việt Nam”
Cả “bếp núc” của Nhung đều được chở trên một chiếc xe đạp. Hai chiếc lốp cao su “khò khè” dưới xoong nấu, ghế nhựa, đậu phụ, bún, rau thơm và nước dùng.
Đã gần 11 giờ, cũng là lúc người Hà Nội chuẩn bị đi ăn trưa. Mặc chiếc áo bà ba, chị Nhung chủ quán bước xuống dỡ từng món đồ, sắp xếp “gian bếp” vỉa hè của mình.
Chị Nhung là một trong hàng nghìn người bán hàng rong từ quê lên thủ đô. Mỗi sáng, Nhung đi gần 65 cây số, mất một tiếng rưỡi trên chuyến xe từ Hưng Yên ra Hà Nội. Và lịch trình của cô ấy cứ lặp đi lặp lại như vậy 7 ngày trong tuần.
Cũng như bao người bán hàng rong, quán vỉa hè và chủ nhà hàng ở Việt Nam, chị Nhung chỉ chuyên bán một món “đặc sản” duy nhất: Bún đậu mắm tôm. Là món ăn bình dị nhất trong số các món ăn dân dã của Việt Nam. Và đó cũng là món ăn mà giờ đây tôi rất nhớ khi xa quê hương đã gần chục năm.
Âm thanh xèo xèo phát ra từ chảo than nóng hổi của chị Nhung ngay sau đó đã thu hút một đám đông trên phố Hàng Trống. Họ ngồi trên chiếc ghế nhựa nhỏ xíu, gọi đồ ăn và trò chuyện khi Nhung chuẩn bị bữa trưa.
Loại bún được dùng trong món bún đậu mắm tôm là bún được ép và cắt thành từng sợi bún trắng. Đậu phụ phải là đậu tươi. Và mắm tôm phải có màu tím đặc trưng.
Có hai luồng ý kiến về mùi của loại nước mắm này, nhưng mùi mắm tôm là điều cần thiết – nó giống như phép thuật mang lại màu sắc cho một đĩa thức ăn xám. Thế mới nói, bún đậu mắm tôm phải là sự hòa quyện của các hương vị – nếu mất đi một trong những “trụ cột” ngon này thì cả cái sẽ tan thành mây khói.
Để làm mềm bớt độ chát của mắm tôm, bạn vắt một hoặc hai quả quất, thêm chút đường rồi dùng đũa khuấy đều. Cắt một ít lá húng quế, húng bạc hà, dưa leo thái mỏng bày lên khay và bắt đầu thưởng thức những sợi mì trắng và những miếng đậu vàng giòn bên ngoài – mềm bên trong. Đừng quên gọi cơm rang.
“Gia vị” quan trọng của Hà Nội
Một suất bún đậu mắm tôm có giá khá rẻ, chỉ khoảng 1 USD (ND: tính theo thời điểm tác giả thưởng thức món ăn này tại Việt Nam). Bây giờ tôi đã xa Việt Nam, tôi sẽ không phiền nếu tôi phải chi thêm tiền để ăn thêm một suất bún của bà Nhung.
Thực ra, niềm khao khát, nhớ nhung của tôi không chỉ vì món bún đậu mắm tôm của bà Nhung. Thức ăn chỉ chiếm một nửa trong nỗi nhớ của tôi.
Ngồi ở quán bún bà Nhung, bạn được vây quanh bởi rất nhiều người đang xì xụp, trò chuyện và thưởng thức đồ ăn. Phía sau họ là hai đứa trẻ đang đá bóng vào một con hẻm ẩm thấp, và phía trên chúng là tiếng chó sủa. Xa hơn, một thiếu niên đang cầm micro gắn vào loa karaoke, còn một người đàn ông đi dép tông nhựa đang “mổ xẻ” hộp điện.
Không khí xung quanh anh thoang thoảng mùi khói, mùi thịt lợn quay và bỏng ngô. Một ông già mặc vest châm lửa Vinataba rồi biến mất trên một con đường rậm rạp. Một chiếc xe máy chở lợn chạy ngang qua. Cô Nhung sẽ đặt đĩa bún đậu mắm tôm của bạn xuống chiếc ghế nhựa và nói với bạn: “Ăn đi”.
Chính những thước phim không cần chỉnh sửa này đã thêm gia vị cho món ăn đường phố Hà Nội. Nó không phải là thứ bạn có thể đóng chai hoặc tìm thấy ở bất cứ đâu ngoài thủ đô, nhưng thứ gia vị đó thực sự quan trọng và tôi nhớ nó nhiều như bún đậu mắm tôm.
Có lẽ tôi nhớ bún đậu mắm tôm hơn một số món ăn Việt Nam khác, vì món này rất “đường phố”. Người bán gánh hàng rong “bếp núc”, nấu nướng ngay trên phố, chúng tôi cũng phải xuống phố ăn bún đậu mắm tôm. Thậm chí, có những “quán” bún đậu mắm tôm thậm chí không kê bàn, ghế cao chỉ 12cm.
Ngày nay, bún đậu mắm tôm hầu như đã có mặt ở khắp mọi nơi trên đất nước Việt Nam. Nhưng than ôi, tôi không còn ở Việt Nam nữa. Khi thử làm món bún đậu mắm tôm cho gia đình ở nơi cách Việt Nam 8 múi giờ, điều tôi nhớ vô cùng chính là “căn bếp” di động thần kỳ của Nhung và rạp chiếu phim trên phố. Phố hà nội.
Ảnh: Vivanvu / Shutterstock
Thông tin về các Tác giả
Theo NPR, nhà báo người Anh Graham Holliday đã có một quyết định thay đổi cuộc đời lớn khi chuyển đến châu Á. Điểm dừng chân đầu tiên của anh là Hàn Quốc, và sau đó là Việt Nam – “quê hương” của anh trong suốt 9 năm.
Ngay khi đặt chân đến Việt Nam, nhà báo Holliday đã thể hiện niềm đam mê với văn hóa Việt Nam và đặc biệt là ẩm thực. Anh đã ghi lại hành trình của mình trên blog Noodle Pie và cuốn sách Ăn Việt Nam: Những công văn từ chiếc bàn nhựa màu xanh do cố đầu bếp nổi tiếng Anthony Bourdain viết.
Tham khảo: Khám phá những phần chưa biết, NPR, Chuyến đi văn hóa