Phát hiện tôm bằng mũi

Nổi tiếng với các món ăn chế biến từ tôm biển, vùng Trà Cổ, TP Móng Cái được mệnh danh là vựa tôm của vùng Đông Bắc. Từ bao đời nay, nhiều người dân Trà Cổ vẫn coi đánh bắt tôm biển là nghề chính trong gia đình mình. Dù mùa tôm nhảy chỉ kéo dài hơn 3 tháng nhưng đến Trà Cổ vào bất cứ mùa nào trong năm, thực khách vẫn có thể thưởng thức các món ăn từ tôm.

“Trước đây, kể cả khi tôm nổi thành đàn lớn, những người làm nghề xúc tôm vẫn tuân thủ quy định của HTX là phải xúc tôm theo giờ, trong một khoảng thời gian nhất định. Còn bây giờ, bãi Trà ngày xưa cũng nhiều. tàu đánh bắt bằng xung điện khiến nguồn lợi thủy sản bị giảm sút, nhất là tôm nên nghề xúc tôm ít nhiều bị mai một, “nghề đánh bắt tôm bị hao hụt”. – Lão ngư Bùi Xuân Lộc ở vùng Tràng Lộ, Trà Cổ, Móng Cái

Đến Trà Cổ những ngày cuối tháng 9, khi được hỏi đường đến nhà lão ngư Bùi Xuân Lộc ở khu Tràng Lộ, ai cũng cười và hỏi lại: Đến mua ruốc hay mua mắm tôm? Mắm tôm thì chúng tôi cũng có, mua tôm tươi thì chúng tôi đi qua 2 con hẻm nữa là đến nhà anh Lộc.

Lão ngư Bùi Xuân Lộc tuyên bố “ngửi” thấy mùi tôm khi đứng trên bờ

Vùng Tràng Lộ từ lâu đã nổi tiếng với các sản phẩm làm từ tôm. Không biết đã qua bao nhiêu đời nhưng nghề làm mắm tôm ở đây luôn có những công đoạn đặc biệt. Nước mắm được làm từ những con tôm tươi đánh bắt từ biển về, trộn với lượng muối thích hợp và thời gian phơi nắng hay ủ tính bằng phút để tạo nên một thứ mắm tôm thơm ngon khó quên.

Tay đang lật hũ mắm ngoài sân, ông Lộc cười vẫy tay chào khi thấy nhà có khách. Vừa bước vào sân, một mùi mặn nồng nặc xộc thẳng vào mũi. Thấy tôi hơi nhíu mày, anh Lộc liền giải thích: “Tưởng chưa tới nên anh tranh thủ lật hũ mắm cho đủ nắng. Mới làm được vài ngày nên mùi hơi nặng, chỉ vài ngày nữa là sẽ có mùi thơm.“.

Phải nhấc nhẹ nhàng theo hướng ngược lại với hướng bơi của tôm, tránh để tôm lăn ra xa hoặc nhảy ra khỏi khung.

Bên trong nhà, bốn bức tường chất đầy những chiếc chum lớn, chum nhỏ chồng lên nhau. Bên trong bếp, một nhóm phụ nữ đang phân loại tôm khô để đóng gói và đóng thùng nhựa. Nhưng khác xa mùi mắm ngoài sân, trong nhà ông Lộc có một thứ mùi rất lạ, vừa thơm vừa kích thích vị giác, ứa nước miếng trong miệng.

Thấy tôi băn khoăn về mùi thơm, anh Lộc tiết lộ đang nấu món tôm thịt băm đãi khách vì để bắt được con tôm nhảy phải đợi đến sáng sớm hôm sau khi mặt trời chưa mọc.

“Nói là mùa nhưng không phải ngày nào cũng có tôm nhảy mà phụ thuộc vào con nước và gió. Nhưng tôm ở Trà Cổ chỉ xuất hiện vào sáng sớm và đi thành từng đàn dọc bờ biển. Mình đi loanh quanh rồi, hôm nay biển hơi động nên sáng mai có thể không có tôm cho các bạn xem”, Anh Lộc nói.

Mắm tôm Trà Cổ được phơi nắng hoặc ủ trong vài phút để tạo thành món mắm tôm ngon khó quên.

Sau bữa cơm tối ngon lành với món bún đậu mắm tôm, tôi được vợ chồng anh Lộc bố trí ngủ ở phòng khách để chờ anh đi bắt tôm vào buổi sáng. Trước khi đóng cửa chính, anh cũng không quên dặn tôi ngủ sớm để sáng mai còn cuốc bộ trên cát, chở tôm về.

Sáng sớm, mặt trời chưa mọc, ăn vội bát cháo khoai, anh Lộc vớ lấy cái túi nhỏ đựng mảnh lưới, vội gọi tôi ra cồn Mang. Đứng trên bờ hít hà một lúc rồi dần dần hướng ra biển. Khi nước ngập đến thắt lưng, anh ta vội quay lại và khẳng định mình đã “ngửi” thấy mùi tôm.

Tay thoăn thoắt mở mảnh lưới ráp vào khung con te (ngư cụ hình chữ Y, làm bằng tre có gắn lưới vào hai chiếc rươi), anh Lộc dặn tôi chuẩn bị dụng cụ để đựng tôm. Vừa gắn các te, anh vừa chỉ ra biển: “Có một đàn tôm nổi màu hồng nhạt, khoảng hàng trăm cân.“.

Cứu lấy tài sản của trời cho

Nhanh chóng bước xuống nước, cầm chiếc tein nhô lên khỏi mặt nước nhẹ nhàng luồn lách qua những con sóng nhỏ, khi đến vị trí, anh Lộc từ từ hạ chiếc tein xuống và đẩy về phía trước. Mọi thao tác của ông đều nhanh nhẹn, dứt khoát, thể hiện sự chuyên nghiệp của lão ngư với hơn 40 năm kinh nghiệm đi biển.

“Người Trà Cổ có nhiều kinh nghiệm cứu trời. Khi nào thì xúc tôm lộn ngược và khi nào thì chỉ đứng và hứng tôm vào bát. Chẳng hạn như hôm nay, gió đông, sóng tốt, bạn phải nhấc nhẹ nhàng theo hướng ngược lại với hướng bơi của tôm, tránh để tôm lăn ra xa hoặc nhảy khỏi khung.”, anh Lộc chia sẻ.

Sau khoảng 15 – 20 phút, anh Lộc ra hiệu cho tôi biết tôm đã vào te. Những con tép nhỏ tí tách nhảy nhót trên mặt nước lấp lánh trong ánh bình minh. Bằng những thao tác nhanh, anh nách nắm lấy tay cầm, nhấc hai càng lên khỏi mặt nước, dùng hai tay lắc nhẹ lưới để tôm chui dần vào túi lưới căng sau nĩa.

Sau những thao tác của những người lành nghề, chiếc túi lưới đã thu được vài cân tôm hồng nhạt. Theo hướng dẫn của anh Lộc, tôi nhanh chóng cho chiếc rổ nhựa vào miệng túi. Nút túi bị mở, rất nhiều tôm tràn ra rổ nhựa. Trong khi chúng tôi vô cùng háo hức và vui mừng với lứa tôm đầu tiên, anh Lộc cho biết: Như đợt này chỉ gọi bằng tôm thẻ chứ không có nhiều.

“Trong thời tiết như hôm nay, xúc tôm đã là may rồi. Vào những ngày trời yên, biển lặng, khi xuất hiện những đàn tôm nổi thì một người xúc tôm phải có ít nhất 2 người khiêng mới phục vụ được. Một ngày xúc tôm, có người xúc vài bao tôm là chuyện bình thường.”, Anh Lộc nói.

Cần mẫn, nhẹ nhàng đẩy các te theo hướng dẫn của anh Lộc, trên mặt nước chỉ còn gợn sóng nhưng khi chạm vào đàn, hàng loạt con tôm nhảy lên như ong vỡ tổ. Những lúc đó, anh ấy chỉ dặn dò tôi để tôi không đi chệch hướng, không để sóng gió ập đến. Theo kinh nghiệm của người dân Trà Cổ, các te được thiết kế sao cho tối ưu nhất để đánh bắt tôm, dù tôm có nhảy hay không thì các te đều được thu vào lưới.

Sau khoảng 2 giờ đẩy te, khi trời nắng gắt, chúng tôi bắt đầu thu lưới và treo te. “Chiến lợi phẩm” mà chúng tôi thu được là khoảng vài chục ký tôm. Tôm nhanh chóng rửa sạch, ướp với muối trắng để tạo thành mắm tôm. Anh Lộc để lại một nửa cho vợ mang ra chợ bán, phần còn lại anh làm khế xào tôm để hai người tự thưởng.

Theo Hoàng Dương