Trong hai ngày 28 – 29/9 vừa qua, tại Hà Nội, lần đầu tiên Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức triển lãm, giới thiệu sách giáo khoa Việt Nam qua các thời kỳ, theo các mốc đổi sách: 1956, 1976, 2002. , Năm 2020. Khu trưng bày những cuốn sách cũ, nhuốm màu thời gian, được in trên nền giấy ố vàng là nơi thu hút nhiều người đến với triển lãm hơn những nơi có hàng trăm đầu sách in bóng đẹp, bắt mắt.

Các em học sinh thích thú đọc sách giáo khoa cũ tại triển lãm, giới thiệu sách giáo khoa Việt Nam qua các thời kỳ. TUES NGUYEN

Không chỉ dạy chữ mà còn dạy người

Bà Chu Vân (52 tuổi), xót xa khi bất ngờ bắt gặp những trang sách tuổi thơ của mình, đặc biệt là sách học vần, tập đọc. Một trong những bài học vần đầu tiên của lớp 1 là hình ảnh chú gà trống gáy sáng “éc éc” quen thuộc với mỗi đứa trẻ nông thôn ngày ấy.

Những bài tập đọc lớp 1, lớp 2 thuở ấy còn là những bài thơ, bài văn vẫn còn in sâu trong ký ức của thế hệ bà Vân cho đến tận bây giờ. “Mấy năm nay, khi xem sách“ cải cách ”dạy tiếng Việt cho học sinh lớp 1, tôi không tin nổi vào mắt mình, bài đọc thấy lạ và khó hiểu dù giấy đẹp, in màu đẹp. Câu hỏi được giải thích là đổi mới dạy học nó phải như vậy, dạy tập đọc cũng như ngày xưa, nghe vậy tôi biết thế nhưng tôi vẫn không thấy “dù có khâm phục và kính trọng sự đổi mới đến mấy. phải chọn những gì dễ hiểu nhất, đẹp đẽ, trong sáng nhất để dạy con ”, chị Vân bộc bạch.

Nhiều người cũng cho rằng không phải vì học SGK cũ mà hoài niệm, mà dạy con cháu, học SGK mới, học đọc, học viết tiếng mẹ đẻ nhưng thực sự không hiểu. tại sao. đưa những từ ngữ như vậy là ngô nghê, thậm chí phản giáo dục, kích động bạo lực.

Một người đọc báo Thiếu niên cũng nhận xét về triển lãm sách giáo khoa qua các thời kỳ: “Bài tập đọc và học vần trước đây rất hay. Không chỉ dạy chữ mà còn thực sự dạy người nên dù bao năm trôi qua vẫn đọng lại trong lòng người học những nội dung giáo dục về cách sống, cách yêu thương, tạo dựng những con người hồn nhiên ngay từ khi còn đi học. , đối với gia đình, đối với xã hội. Nhắm mắt lại, thời gian trôi qua, từng câu văn, bài đọc vẫn gợi cho người ta nhớ về ngày còn ngồi dưới mái trường nghe thầy cô dạy dỗ “…

Người già đã phải thế, họ mới nhìn thấy những trang sách thân thương gắn liền với tuổi thơ. Nhiều học sinh đang nghiên cứu những bộ sách giáo khoa mới mang đến triển lãm lần này cũng nán lại các khu trưng bày sách mà ông bà, cha mẹ từng học. Nhiều học sinh Trường THCS Nguyễn Du (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) háo hức, tò mò lật giở từng trang sách mà ngay cả tên sách bây giờ các em cũng thấy xa lạ. Tuy nhiên, khi đọc các bài tập đọc và ghép vần trong sách giáo khoa cũ, các em cũng thấy nó rất “dễ thương”, ngắn gọn, dễ hiểu và một khi đã đọc là nhớ ngay. Hùng, học sinh lớp 6 trường này cho biết, em mới đọc được trong một cuốn sách in cách đây gần 50 năm đã giúp ích rất nhiều cho cô. Đọc xong, chị nhớ ngay: “Mẹ cấy lúa trồng cây / Bà tôi đeo kính ngồi. Tôi khâu vá ở nhà / Vì vậy, tôi không chạy trốn / Để giúp bà tôi xâu kim từ lâu ”.

Cuốn sách giáo khoa cũ với nhiều bài học khắc sâu trong lòng bao thế hệ

Biên soạn sách giáo khoa cũ của ủy ban văn thư

Theo tài liệu do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam cung cấp, sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, tháng 7 năm 1950, Hội đồng Chính phủ đã thông qua đề án cải cách giáo dục với mục tiêu xóa bỏ nền giáo dục thuộc địa. xây dựng nền giáo dục dân chủ nhân dân. Để biên soạn sách giáo khoa, Bộ Giáo dục lúc bấy giờ đã thành lập một tu viện ở Phú Thọ để viết sách, đồng chí Tổng Bí thư Trung ương Đảng Trường Chinh đã đến tận nơi để chủ biên biên soạn sách giáo khoa. Đây là thời kỳ ngành giáo dục đã đạt được những kết quả, tiền đề đầu tiên trong việc xây dựng chương trình, biên soạn sách giáo khoa của nền giáo dục cách mạng.

Cuộc cải cách giáo dục lần thứ hai diễn ra trong giai đoạn 1956 – 1975 ở miền Bắc. Để xuất bản sách giáo khoa, ngày 1 tháng 6 năm 1957, Nhà xuất bản Giáo dục được thành lập bởi Bộ Giáo dục, được coi như một cơ quan của Bộ nhưng đồng thời hoạt động dưới hình thức “một xí nghiệp quốc gia”. Việc biên soạn, chỉnh sửa sách giáo khoa giai đoạn này do Ban Hướng dẫn của Bộ Giáo dục trực tiếp thực hiện trong giai đoạn đầu cũng cho thấy Bộ Giáo dục rất thận trọng trong các công việc này, bởi đây là những việc quyết định. Nội dung. , tư tưởng, chất lượng của sách giáo khoa, cũng cho thấy vai trò của sách giáo khoa được xác định là rất quan trọng đối với sự nghiệp giáo dục. Việc tổ chức biên soạn, biên tập sách giáo khoa do Bộ Giáo dục trực tiếp thực hiện, Nhà xuất bản Giáo dục lúc bấy giờ chỉ là đơn vị nhận mẫu, in ấn và phát hành, sau đó thành lập bộ phận biên tập để họp với Tổ. hoàn thành các nhiệm vụ do Bộ giao về xuất bản SGK.

Năm 1972, khi có chỉ thị của Trung ương về việc “hỗ trợ B về giáo dục”, Bộ Giáo dục quyết định thành lập Ban chương trình và sách giáo khoa B (trại sách B) trực thuộc Bộ. Từ năm 1973 – 1975, Trại sách B với sự tham gia của Nhà xuất bản Giáo dục đã tổ chức biên soạn sách giáo khoa lấy tên là “Nhà xuất bản Giáo dục Giải phóng”.

Lần đổi sách tiếp theo là vào giai đoạn 1976 – 2000. Sau năm 1975, với chủ trương chuẩn bị đổi mới giáo dục theo tinh thần Nghị quyết của Bộ Chính trị ngày 4/12/1975, Hội đồng Chính phủ đã ra quyết định giao Bộ Giáo dục. và Đào tạo. nhiệm vụ tổ chức biên soạn sách giáo khoa, sách hướng dẫn giảng dạy các môn học theo chương trình đổi mới giáo dục cho các lớp từ vỡ lòng đến trung học phổ thông. Đây được coi là nhiệm vụ cấp bách nhằm thống nhất hai hệ thống giáo dục hai miền Nam Bắc.

\N

Bộ trưởng Bộ Giáo dục lúc bấy giờ là bà Nguyễn Thị Bình đã quyết định tách Nhà xuất bản Giáo dục ra khỏi Bộ Giáo dục. Trải qua nhiều giai đoạn chuẩn bị, sau một thời gian khá dài, phải đến năm học 1981 – 1982, việc đổi sách giáo dục lớp 1 mới được thực hiện trên phạm vi toàn quốc. Bên cạnh những thành công, SGK thời này đặt ra nhiều vấn đề bức xúc, gây tranh luận với nhiều ý kiến ​​trái chiều khi đưa vào các bài toán “sao” (toán nâng cao – NV), việc sử dụng thơ, ca. văn học của sách văn vần, đặc biệt là vấn đề về cách viết trong sách viết.

Nhận thấy việc biên soạn sách giáo khoa khó, không đơn giản, cần sự chỉ đạo tập trung, trực tiếp, Bộ Giáo dục đã ra quyết định thành lập Trại biên soạn sách cải cách giáo dục; bổ sung cán bộ, thành lập ban phụ trách trại mới … Trong những năm 1981 – 1988, Nhà xuất bản Giáo dục tiếp nhận chương trình do Viện Khoa học Giáo dục xây dựng, trên cơ sở đó xây dựng kế hoạch biên soạn. Sách giáo khoa trình Bộ duyệt, xin danh sách tác giả trình Bộ duyệt, tổ chức soạn thảo bản thảo, lo kinh phí biên soạn.

Lần đổi sách thứ ba là giai đoạn 2002 – 2008, hay còn gọi là sách giáo khoa theo “Chương trình năm 2000”. Dưới sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Nhà xuất bản Giáo dục biên soạn và phát hành sách giáo khoa dưới dạng cuộn. Sách giáo khoa theo chương trình năm 2000 được đổi khổ lớn 17 x 24 cm, sách tiểu học in 4 màu.

Cuốn sách này khổ lớn, giấy đẹp, 4 màu, nhưng…

Lần đổi sách thứ 4, theo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể ban hành năm 2018, thực hiện theo Nghị quyết 88 của Quốc hội với chủ trương một chương trình nhiều bộ SGK, bỏ độc quyền xuất bản SGK. Không chỉ NXB Giáo dục, 6/7 NXB được phép xuất bản SGK tham gia lĩnh vực này. Cho rằng để tiếp cận với các nước phát triển, khổ sách giáo khoa được điều chỉnh từ 17 x 24 cm sang khổ lớn hơn là 19 x 26,5 cm. Không chỉ sách giáo khoa tiểu học mà hầu hết sách giáo khoa trên lớp đều được in màu.

Lần đầu tiên trong 4 lần thay sách, Bộ GD & ĐT đứng về phía biên soạn SGK với lý do không tìm đủ tác giả và để việc cạnh tranh nhiều SGK khách quan hơn. Mặc dù có nhiều bộ sách giáo khoa nhưng Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn chịu trách nhiệm khâu cuối cùng là tổ chức hội đồng thẩm định, phê duyệt từng bộ sách giáo khoa trước khi xuất bản và tuyển chọn tại các cơ sở giáo dục.

Quy định tưởng chừng khắt khe nhưng sách giáo khoa vừa đưa vào sử dụng đã gây bức xúc trong dư luận. Đặc biệt, sách Tiếng Việt năm đầu tiên được đưa vào sử dụng đã gây phản ứng gay gắt trong dư luận về cách dùng từ, ngữ liệu của một số bộ sách, trong đó nổi lên là bộ sách Tiếng Việt 1 của bộ sách. Diều. Nhiều bài đọc theo cốt truyện có nội dung liên quan đến yếu tố bạo lực, thói hư tật xấu, trẻ em bị xa lánh, không có tính giáo dục, khiến Bộ GD-ĐT yêu cầu nhà xuất bản có bộ SGK này tiếp tục. sưu tầm, chỉnh sửa. Nhiều từ ngữ và tài liệu trong sách giáo khoa này vừa được bổ sung cũng đã phải thay thế và điều chỉnh.

Sách giáo khoa được biên soạn theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018

Trao đổi với PV Thiếu niên, PGS. Giáo sư Tiến sĩ. Nguyễn Hữu Đạt, Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa Phương Đông cho biết, ông rất ngạc nhiên khi thấy không chỉ một mà các sách Tiếng Việt 1 mới khác cũng có lỗi, dù nhiều cuốn, ít cuốn có lỗi. nói lại. Chứng minh, đây là một lỗi ở cấp độ vĩ mô. Ông Đạt đề nghị Bộ GD-ĐT rà soát lại công tác tổ chức, cách thức thẩm định, phê duyệt SGK. Bởi vì những sai sót rất dễ nhìn thấy, không có chuyên môn về ngôn ngữ sẽ dễ dàng phát hiện ra. Vậy tại sao nó vẫn vượt qua nhiều vòng xét duyệt?

Chuyên gia giáo dục Nguyễn Quốc Vượng cho rằng, nếu ai có kiến ​​thức sơ cấp về giáo dục thì đều hiểu dạy cái gì, dạy như thế nào, sử dụng phương pháp nào, cuối cùng nó phải hướng đến mục tiêu phát triển con người, nghĩa là làm cho người học hòa nhập với xã hội. cá nhân, hoàn thiện bản thân về thể chất, tinh thần và tâm hồn. Vì vậy, những giáo viên đưa vào sách giáo khoa phải được lựa chọn rất kỹ càng để đảm bảo tính thẩm mỹ và tính sư phạm. Từng câu, từng chữ đầu đời sẽ tác động rất nhiều đến tâm hồn học sinh. Nội dung tài liệu giảng dạy được vận dụng nhuần nhuyễn nhằm rèn luyện kỹ năng và truyền thụ kiến ​​thức cho học sinh.