Theo Bs. Tiều Lân, khoai môn, khoai sọ là những thực phẩm rất quen thuộc, được chế biến thành nhiều món ăn ngon được nhiều người yêu thích. Chúng chứa nhiều tinh bột, lipit, đường, chất xơ, vitamin và khoáng chất (Fe, Ca, P) và nhiều axit amin. Chất xơ trong khoai tây giúp tăng khả năng hấp thụ của ruột, nhuận tràng chống táo bón; Axit béo không no linoleic và linolenic có tác dụng hạ huyết áp, giãn mạch, giảm cholesterol trong máu.

Theo Đông y, lá khoai sọ có vị cay, tính bình, hơi độc; củ có vị cay ngọt, tính bình; vào thận. Có tác dụng bổ can ích thận, phá huyết tán phong, khu phong, chỉ thống, trừ đờm, thông phế chỉ thống.

Theo Lương y Hoài Vũ, khoai sọ là loại cây thân thảo, cao khoảng 0,5m-2m, thân ngầm to phát triển thành củ, rễ chùm mọc ra từ các đốt xung quanh thân.

Khoai môn gồm có củ cái nhỏ và nhiều củ con. Củ khoai môn ngắn, thịt củ màu trắng, nằm dưới đất, bề ngoài xù xì, trên thân có nhiều hạch và trong mỗi nốt có mầm phát triển thành cành. Mỗi loại củ có 3 phần: vỏ ngoài, vỏ và lõi củ.

Củ khoai môn tính bình, vị cay ngọt, lợi tỳ, dạ dày, đại tràng; có tác dụng làm tan cục, tiêu hạch ở cổ, khai vị, nhuận tràng, thông đại tiện; Thường được dùng chữa các chứng sưng đau, nổi cục (u, hạch), bỏng lửa, viêm khớp, viêm thận, sưng hạch…

Lá khoai môn có vị cay, tính mát; có tác dụng trừ ỉa chảy, tiêu thũng độc; Có thể dùng để chữa các chứng tiết tả, tự ti (ra mồ hôi khi hoạt động) hoặc Đạo hãn (ra mồ hôi khi ngủ), mụn nhọt …

Cuống – dọc khoai môn có vị cay, tính mát; tác dụng ích nước, điều hòa chức năng tiêu hóa, tiêu thũng; Hỗ trợ điều trị tiêu chảy, kiết lỵ, khí phế thũng độc …

Hoa khoai sọ có vị the, tính bình, có độc; Phương pháp điều trị chủ yếu là chữa các chứng quản quản (đau dạ dày), nôn ra máu, sa tử cung, sa búi trĩ (sa búi trĩ), thoát vị (sa trực tràng) …

Dưới đây là một số bài thuốc, món ăn chữa bệnh từ khoai sọ và khoai sọ do Lương y Nguyễn Đức Quang chia sẻ:

Điều trị tiêu chảy và kiết lỵ: Lá khoai môn 30g, cà rốt 30g, tỏi vài nhánh. Thức uống có màu.

Chữa mụn nhọt, đầu đinh: Khoai tây tươi và giấm, liều lượng bằng nhau, luộc chín giã nát đắp vào chỗ đau.

Điều trị vết thương kín sưng tấy: Khoai môn 120g, hành tây 3 củ. Hai thứ giã nát, thêm ít rượu, trộn đều, đắp qua gạc mỏng lên vết thương kín sưng tấy, bầm tím. Tác dụng chống viêm.

Điều trị rắn cắn và ong đốt: Lá khoai tươi giã nát, đắp vào chỗ đau.

Chữa mề đay: Lá khoai mài 60g, củ tai chuột 30g, quả hồng bì 30g, đường đỏ 30g. Thức uống có màu.

Xương heo hầm khoai môn: Khoai môn 60g, xương ống chân hoặc xương sống lợn 100g. Khoai tây gọt vỏ, rửa sạch, chặt xương heo thành từng khúc ngắn, rửa sạch, thêm bột nêm và ninh trong 2 giờ. Ngày ăn 2 lần. Tác dụng khu phong thấp. Dùng tốt cho người dị ứng mẩn ngứa, đau nhức tay chân.

Canh cua khoai môn: 200g cua đồng, 60g khoai môn, 1 mớ rau. Cua đồng bỏ yếm và mai, rửa sạch giã nhỏ lọc lấy nước, nêm muối vừa ăn; Khoai môn gọt sạch vỏ, rửa sạch cắt miếng vừa ăn, nhổ bỏ lá và thân non, bỏ rễ và cắt bỏ bấc, rửa sạch. Cho khoai vào nước cua, nấu đến khi khoai mềm thì cho rau vào, nấu vừa chín tới. Ăn trong ngày; sử dụng trong 2-3 ngày. Có tác dụng bổ can thận, trừ đờm, thông phế, khu phong, chỉ thống, giải nhiệt, chữa dị ứng mẩn ngứa, dễ ngủ, giảm mệt mỏi.

Nước luộc củ sắn: Khoai môn 15-20g, rễ kỷ tử 50g. Hai thứ rửa sạch, nấu kỹ trong 2 giờ, gạn lấy nước uống ngày 1 lần. Uống liên tục trong 60 ngày. Tác dụng thông mũi họng, chống độc. Tốt cho bệnh nhân u hầu họng.

Vỏ khoai nấu giấm (kinh nghiệm dân gian): Lá khoai nấu dấm với cá, ốc, thịt hoặc ngâm muối. Tác dụng cô lập, chỉ tả, tiêu thũng độc.

Củ khoai môn nấu cá (kinh nghiệm dân gian): Củ khoai môn nấu với cá hoặc cá chép. Tác dụng điều hòa nội tạng, hạ khí đầy đủ, chữa ho lao, suy nhược.