Sầu riêng vẫn đang chờ xuất khẩu chính ngạch.
Giám đốc Công ty, bà Dương Kim Thi, đặc biệt đánh giá cao tiềm năng sản xuất sầu riêng của Krông Pắk và Đắk Lắk do có quỹ đất bazan lớn, không bị ngập úng, ngập mặn. Sầu riêng Đắk Lắk chín rất muộn so với các vùng khác nên tránh được áp lực cạnh tranh.
Tuy nhiên, theo bà Thi, tiềm năng của sầu riêng đang bị kìm hãm vì quá bị động về đầu ra. Năm nay là năm hứa hẹn nhất cho xuất khẩu khi Nghị định thư kiểm dịch động thực vật giữa Việt Nam và Trung Quốc được ký kết, nhưng đến thời điểm này, viễn cảnh vẫn chưa trở thành hiện thực. Xuất khẩu chính ngạch vẫn chưa thông thoáng, các xe chở sầu riêng vẫn rất khó khăn trên hành trình trung chuyển xuất khẩu.
“Vẫn chưa thể xuất khẩu chính thức một trái sầu riêng nào. Đó là vấn đề nan giải, không doanh nghiệp nào dám nghĩ tới. Không những không xuất được theo đường tiểu ngạch mà nhiều lô hàng tiểu ngạch phải quay đầu vì quá cảnh bên Lào gặp mưa, lũ, sạt lở đất. Sang Campuchia, Campuchia không cho hàng quá cảnh nên phải quay ngược lại. Như công ty tôi, có 30 container đang trên đường không biết đi đâu ”- bà Thi chia sẻ.
So với khó khăn về đầu ra, thì bất cập trong quy trình canh tác sầu riêng cũng ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả sản xuất. Thực tế, Krông Pắc là vùng sầu riêng lớn nhất, cũng là vùng sầu riêng bị thiệt hại nặng nhất ở Đắk Lắk.
Vườn cây ăn trái của bà Phạm Thị Hương, thôn 19/5, năng suất chỉ bằng một nửa so với năm ngoái.
Năm 2018, hàng nghìn cây xanh kinh doanh tại khu vực này bị chết do nấm bệnh sau ảnh hưởng của cơn bão số 12/2017. Và năm nay, hầu hết các vườn cây ăn trái trên địa bàn huyện đều giảm năng suất một nửa.
Bà Phạm Thị Hương, thôn 19/5, xã Ea Yông, huyện Krông Pắc có hơn 1 ha sầu riêng ngay sát quốc lộ 26. Năm ngoái bà thu khoảng 25 tấn, nhưng năm nay chỉ hơn 10 tấn. Chị Hương cho rằng, thời tiết quá thất thường nhưng gia đình lại thiếu kinh nghiệm ứng biến. Trên địa bàn huyện cũng có nhiều cá nhân làm dịch vụ kỹ thuật sầu riêng nhưng gia đình không thuê dịch vụ vì giá cao, không đạt yêu cầu.
Đến nay, ngành hàng sầu riêng Krông Pắc đã có gần 20 năm xây dựng, giá trị đạt hàng nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, vẫn chưa có một quy trình chăm sóc chuẩn và danh mục thuốc nông nghiệp phù hợp cho từng giai đoạn tuổi cây, tuổi hoa và quả sầu riêng.
Ông Nguyễn Trung, Phó giám đốc một doanh nghiệp sản xuất phân bón và chuyển giao công nghệ nông nghiệp Bình Dương có cơ sở tại Krông Pắk cho biết, với cây sầu riêng, đọc sách kỹ thuật, xem video hướng dẫn là điều nên làm. Chưa đủ mà chúng ta phải học hỏi từ thực tế sản xuất. Vùng sầu riêng Krông Pắc có nhiều nông dân sản xuất giỏi, nhưng đáng tiếc là hầu hết không chịu chia sẻ kinh nghiệm nên việc liên kết sản xuất còn nhiều rủi ro.
“Phải học hỏi từ nông dân. Nông dân là tốt nhất. Nhưng người nông dân không muốn truyền lại kinh nghiệm của mình. Dùng lọ thuốc là phải xé nhãn, chỉ muốn độc quyền nên rất khó ”, ông Trung nói.
Theo Sở NN-PTNT Đắk Lắk, diện tích sầu riêng toàn tỉnh khoảng 15.000 ha, hơn 10% đã có chỉ dẫn địa lý và được cấp mã vùng trồng, đang chờ phía Trung Quốc. được chấp thuận để xuất khẩu chính thức. Việc chậm được phê duyệt mã vùng trồng và chưa xuất khẩu chính ngạch sầu riêng cho thấy con đường vào thị trường lớn còn nhiều chông gai, cạnh tranh.
Cùng với cạnh tranh thương mại là cạnh tranh sản xuất, khi diện tích sầu riêng cũng đang tăng nhanh ở nhiều nước Đông Nam Á, như Campuchia, Lào, Thái Lan và Malaysia. Ngành sầu riêng Krông Pắk hay nói chung là Đắk Lắk và Tây Nguyên nói chung cần sớm vá lỗ hổng cả về canh tác, sản xuất và thương mại để tận dụng cơ hội và cạnh tranh thành công.